EPEPE (FERENC KARİNTHY)

 

EPEPE(FERENC KARİNTHY)

Helsinki’ de toplanacak bir dil bilim kongresine gitmek üzere uçağa binen ama yolculuğun sonunda kendisini anlamadığı bir dilin konuşulduğu tanımadığı büyük bir kentte bulan Budai adlı bir dil bilincinin hikayesi bu. Ne bildiği onlarca yabancı dil ne de kentin dilini çözmek için başvurduğu sınanmış yöntemler Budai’nin bu tuhaf dilin tek bir kelimesini bile anlamasına yetmez. Kendisine bir çıkış yolu bulmak için umutsuzca çırpınırken çevresindeki iletişimsizlik duvarı daha da yükselir. Çağdaş bir megapolün tanıdık görüntülerinin ardında her şey yabancı ve insansızdır. Budai iletişimsizliğin dipsiz kuyusunda çırpınırken hapse düşer geçici aşklar yaşar. Hatta nedenini kesinlikle anlamadığı bir ayaklanmaya bile katılır Epebe, boğucu tuhaf bir karabasan insandaki en güçlü saplantıyı çok iyi tanınan bir dünyada yabancı haline gelme korkusunu deşen bir kitap.

Epepe, bizleri bireyin kendisini anlatmak, anlaşılır kılmak ya da tersine bulunduğu ortamın alışkanlıklarını anlayabilmek için harcadığı umutsuz çabaları anlatıyor. Her şeyin herkes için normal olduğu bir şehirde yalnız, sürgün ya da göçmen olmanın yarattığı kaygıyı bu kadar güçlü bir biçimde hissettiren çok az roman vardır.

 

Les İnrockuptibles

Karinthy’ de Kafka lezzeti var. Bir de hiçbir zaman yakını olamayacak sinirli komşusunun ne söylediğini anlamaya çalışan bir dil dedektifinin umutsuz arayışı.

 

Le Canard enchaine

Epepe, zamanla 20 yüzyılın yaşayan kitaplığında Dava ve 1984 ile aynı raflarda hak ettiği yeri alacaktır

 

G.O. Chateaureynaud

Gazeteci dilbilimci oyun yazarı, şair, çevirmen ve romancı Ferenc Karinthy  1921-1992 Ünlü macar romancı Frigyes Karinthy'in oğludur Karinthy'nin Macaristan'da Janos Kadar diktatörlüğü sırasında yayımlanan ve pek çok dile çevrilen romanı ebebe bir başyapıt olarak kabul edilmektedir.

#UKRAYNA; #insan; #savaş; #barış; #ego; #ülke,#EPEPE,#YALNIZLIK,#SOSYALMEDYA, #FERENCKARİNTHY

MEŞUGA(ISAAC BASHEVİS SİNGER) Bir yahudinin gözünden

 

iIsaac Bashevis Singer'in en önemli yapıtlarından biri. roman. Holokost'tan kurtulup New York'a yol alan bir grup Yahudinin hikâyesi...

Meşuga," çılgın, üşütük, çatlak" anlamına gelen yidiş bir kelime.

"Dünya, en lüzumsuz şey uğruna savaşa koşan insanlardan yana hiç sıkıntı çekmiyor. Kısa bir süre önce yedi milyon Alman, Hitler için canını feda etti. Bir milyon Amerikalı, Hitler ve Japonya ile savaşmak için hayatını riske attı. Bugün de bir demagog çıkıp Meksika ile savaşmamızı ya da Filipinler'i işgal etmemizi istese, peşinden gidecek gönüllü bulmakta hiç sıkıntı çekmez"

Bu kitabı yayımlamak istemeyen editörün isteği üzerine kara mizaha dönüştürülerek basılmıştır. Gerekçe olarak Yahudilerin acılarının artık rağbet görmemesi gösterildi.

1950’li yıllarda New York’ta, Yidiş dilinde yayın yapan bir gazetede romanlar tefrika edip öyküler ve köşe yazıları yayımlayan Polonya asıllı Yahudi yazar Aaron Greidinger, Hitler’in toplama kamplarında öldüğünü sandığı eski arkadaşı Max Aberdam’la yeniden karşılaşır. Max onu Eski Dünya’nın hayaletleriyle dolu bir dünyaya sokacak, nasihat bekleyen sadık okurlar, yalnız kadınlar, güvenilmez işadamları, medyumlar ve eski devrimcilerle dolu bu çevrede Aaron kendi roman ve öykülerinden çok farklı olmayan ilişkilerin ortasına düşecektir.

 
Aşklara ve dostluklara tarihin gölgesinin düştüğü, zıvanadan çıkmış bir dünyayı anlatan Meşuga, New York’tan Paris ve Tel Aviv’e uzanan bir kara komedi. 

 
“Sıradışı... Romanın Yidiş dilinde ‘çılgın’ anlamına gelen adı, Singer’ın dünyayı bir deliler evi olarak gören karamsar bakışını akla getirmesinin yanı sıra, yazarın müthiş anlatıcılık yeteneğinin özünü sergileyen aldatıcı biçimde komik hikâyesine kattığı manik enerjiyi de iletiyor.”
 
Publishers Weekly
 
“Her zamanki gibi dört dörtlük bir anlatıcı olan Singer, herkesin içinde hem Tanrı’dan hem de Şeytan’dan bir parça bulunduğunu ve tutkunun açıklanamayacak bir şey olduğunu biliyor.”
 
Library Journal

Kaynak; ekşisözlük, kitapyurdu

Alıntılar kitaptan tarafımca beğenilip seçildi. Foto by #cottonbrostudio

Alıntılar;

Güç Kördür planı falan da yoktur Bana sorarsan kaostan başka bir şey yok gerçekten bir plan varsa bile Beni ancak geçen yılki dolu kadar ilgilendiriyor benim için bütün dünya tımarhanedir.

Ballı halay yedim ve Gelecek yıl iyi ve tatlı olsun duasını okudum havuçlarımı yerken iyiliklerimiz ve erdemlerimiz artsın çoğalsın duasını söyledim vejetaryen olduğum için Ringa kafasına dokunmadım ama Freidl oturup yemeye başladığında onun adına Bundan böyle kuyruk Değil Baş olalım duasını okudum.
Ölüm meleği Bayram mayram dinlemiyor ama babamın kasabasında bir kadının kefeni vardı bayramda biri öldü mü kefeni ödünç verirdi Bayramın 2 günü ölüleri gömmeye izin vardır ama kefen dikmeye yoktur ya ölen erkekse diye sordum erkeklerin kadın kefeniyle gömülmesine izin vardır ölülerin hepsi aynı cinsiyettedir dedi Leon
Herkese intihar meyillisini hayal kırıklığına uğramış stalinistine ihanete uğramış kocaya kanser hastası kadına başarısız yazara ve patentini Çaldıran mucidi hep aynı Nasihatı veriyordum Bu Dünya Bizim Dünyamız değil Onu biz yaratmadık değiştirmeye de gücümüz yetmez Büyük güçler bize tek bir ihsanda bulunmuş seçme hakkı bir üzüntüyle bir diğeri bir yanılsamayla bir diğeri arasında Seçim yapma hakkı benim nasihatım şuydu hiçbir şey yapmayın Hatta Kendime bile bir Şiar edinmiştim hiçbir şey kadar güzel hiçbir şey yoktur Ne de olsa on Emir'in çoğu manyaksın diye bitiyordu Gemara"dan alıntı yapıyordum oturup hiçbir şey yapmamak yeğdir dinleyicilerime bir süreliğine Bir tutkunun yerine bir diğerini Bir gerilimini yerine bir diğerini koymalarını tavsiye ediyordum aşkta başarısız olduysanız diyordum enerjinizi işinize bir hobiye hatta herhangi bir eğlenceye kanalize edin insan Eninde sonunda öleceğine göre intihar etmenin ne gereği vardı ölüm insan ruhunu durduramazdı ruh madde ve enerji Aynı şeyden mamüldür ölüm sadece bir alemden bir diğerine geçiştir Evren canlıysa çerçevesi içinde ölüm diye bir şey aslında yoktur sonsuz bir şey nasıl sona erebilir canlıları dehşet içinde bırakan şey ölüm Pekala sınırsız bir mutluluk kaynağı olabilir. Yapabileceğimiz tek şey elimizden geldiğince kendimize ve Başkalarına acı vermekten kaçınmaktı dinleyicilerime yolculuğa çıkmalarını güzel bir kitap okumalarını bir hobi edinmelerini öneriyordum şu ya da bu düzeni şu ya da bu hükümeti değiştirmeye asla kalkışmamalılardı Dünya İşleri bizim gücümüzü aşıyordu Özgür irademizi sadece önemsiz konularda ve bizi şahsen ilgilen konularda kullanabilirdik.

Stalin'in öldürdüğü meşhur bir şairden söz ettiler kurşuna dizilmek üzere duvarın önüne götürüldüğü Gitme Vakti ne kadar büyük yoldaş stalin'e methiyeler düzmeye devam etmişti yazarlardan biri bir tek viskinin ardından bir dostuyla yaptığı samimi sohbet sırasında ağzından Stalin hakkında kötü bir söz kaçırdığını arkadaşının da aynı şeyi yaptığını itiraf etti ayıldığında korkuya kapılıp arkadaşını ihbar etmek için dosdoğru siyasi polise gitmişti Anlaşılan arkadaşı da aynı korkuya kapılmıştı Çünkü ihbar odasının kapısında karşılaşmışlardı.

23 Nisan 2023